Οδηγός Ίδρυσης Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚοινΣΕπ)

Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) είναι η πιο διαδεδομένη νομική μορφή για την άσκηση κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα αποτελεί μία καινοτομική προσέγγιση του “επιχειρείν”, στο πλαίσιο της οποίας οι επιχειρηματικές μέθοδοι (business methods) χρησιμοποιούνται για την επίτευξη ή την συμβολή στην επίτευξη ενός κοινωνικού σκοπού/οφέλους (societal purpose). Ο κοινωνικός σκοπός / όφελος που επιδιώκει μία κοινωνική επιχείρηση μπορεί να αφορά οποιαδήποτε κοινωνική πρόκληση (επίλυση ενός κοινωνικού προβλήματος ή κάλυψη μίας κοινωνικής ανάγκης).

Οι ΚοινΣΕπ αναγνωρίζονται ως “Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας” (Φορείς ΚΑΛΟ). Η συγκεκριμένη ιδιότητα συνεπάγεται ειδικές υποχρεώσεις αλλά και ειδικά δικαιώματα που προσδιορίζονται στη νομοθεσία σχετικά με την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία. 

Αν διαθέτετε επιχειρηματικό πνεύμα και θέλετε να το αξιοποιήσετε συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση μίας κοινωνικής πρόκλησης, η ΚοινΣΕπ μπορεί να είναι το κατάλληλο μέσο για να το πετύχετε.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η συμβολή στην αντιμετώπιση μίας κοινωνικής πρόκλησης δεν είναι απλώς ένας παράλληλος στόχος της δράσης μίας ΚοινΣΕπ – είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δημιουργείται αλλά και ο κύριος λόγος για τον οποίο ασκεί την επιχειρηματικότητα.

Νόμος 4430/2016 “Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία και ανάπτυξη των φορέων της και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α΄ 205)

Νόμος 1667/1986 “Αστικοί συνεταιρισμοί και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α΄ 196)

Νόμος 2238/1994 “Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος” (ΦΕΚ Α΄151)

Νόμος 4308/2014 “Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α΄ 251)

Νόμος 4919/2022 “Σύσταση εταιρειών μέσω των Υπηρεσιών Μιας Στάσης (Υ.Μ.Σ.) και τήρηση του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (Γ.Ε.ΜΗ.) Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1151 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 για την τροποποίηση της Oδηγίας (ΕΕ) 2017/1132, όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εταιρικού δικαίου (L 186) και λοιπές επείγουσες διατάξεις” (ΦΕΚ Α΄ 71)

Απόφαση αρ.61621/Δ5.2643/30.10.2016 Αναπληρώτριας Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης “Τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του ν. 4430/2016 (ΦΕΚ 205/Α/31.10.2016) “Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία και ανάπτυξη των φορέων της και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Β΄ 56/2017).

Η ΚοινΣΕπ είναι επιχείρηση με συνεταιριστική μορφή. Συνεπώς, η ίδρυσή της προϋποθέτει την ύπαρξη μίας ομάδας συνειδητοποιημένων και αφοσιωμένων “συνεταίρων” – τουλάχιστον πέντε (5) μέλη εάν πρόκειται για ΚοινΣΕπ Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας και τουλάχιστον επτά (7) μέλη εάν πρόκειται για ΚοινΣΕπ Ένταξης.

Μέλη μίας ΚοινΣΕπ μπορούν να γίνουν φυσικά πρόσωπα (άτομα) αλλά και νομικά πρόσωπα (φορείς), αρκεί να μην είναι ήδη μέλη και σε άλλη ΚοινΣΕπ με την ίδια δραστηριότητα.

Από τα φυσικά πρόσωπα που γίνονται μέλη σε ΚοινΣΕπ, κάποια πρέπει να είναι και εργαζόμενοί της (τουλάχιστον το 60% του προσωπικού μίας ΚοινΣΕπ πρέπει να αποτελείται από μέλη της), ενώ κάποια μπορεί να μην είναι. Όσοι επιλέγουν να γίνουν απλά μέλη της ΚοινΣΕπ (δηλ. μέλη που δεν είναι παράλληλα και εργαζόμενοι της επιχείρησης):

Συνεπώς, απλά μέλη ΚοινΣΕπ μπορούν να είναι και άτομα με οποιαδήποτε άλλη επαγγελματική απασχόληση εκτός ΚοινΣΕπ (ακόμη και δημόσιοι υπάλληλοι) ή και οικονομικά μη ενεργά άτομα (π.χ. συνταξιούχοι, φοιτητές κ.α.).

Ο αριθμός των νομικών προσώπων που μετέχουν σε μία ΚοινΣΕπ δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 1/3 του συνολικού αριθμού των μελών της.

Η συμμετοχή των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ που υπάγονται σε ΟΤΑ κατά κανόνα απαγορεύεται.

Η συμμετοχή Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) που εποπτεύονται από δημόσιους φορείς επιτρέπεται μόνο σε συγκεκριμένες μορφές ΚοινΣΕπ (όσες ανήκουν στην ειδική κατηγορία των “ΚοινΣΕπ Ένταξης”) και μόνο μετά από έγκριση του φορέα που τα εποπτεύει.

Πριν την ίδρυση της ΚοινΣΕπ, πρέπει να είστε σε θέση να δώσετε σαφείς και ρεαλιστικές απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα:

(α) Ποια είναι η κοινωνική πρόκληση για την αντιμετώπιση της οποίας δημιουργείται η επιχείρησή σας;

(β) Ποιος είναι ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο η επιχείρησή σας θα επιδιώξει να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κοινωνικής πρόκλησης;

(π.χ. με την παροχή υπηρεσιών που θα καλύπτουν μία κοινωνική ανάγκη – ποιων ακριβώς υπηρεσιών και σε ποιες ακριβώς ομάδες πληθυσμού; με την χρησιμοποίηση μεθόδου παραγωγής που θα επιτυγχάνει συγκεκριμένο κοινωνικό στόχο – ποιας μεθόδου ακριβώς; κλπ.)

(γ) Με ποιο τρόπο η επιχείρησή σας θα επιδιώξει να διασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα και αυτονομία της;

(δηλ. ποιο θα είναι το επιχειρηματικό της αντικείμενο και πώς θα οργανωθεί η εμπορική της δραστηριότητα ώστε να έχει περισσότερες πιθανότητες κερδοφορίας;)

Καλό θα ήταν να επεξεργαστείτε τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα στο πλαίσιο ενός κοινωνικο-επιχειρηματικού σχεδίου (social business plan),  που θα σας δώσει την ευκαιρία να μελετήσετε σε βάθος τους στόχους, το αντικείμενο, τα μέσα, τις ευκαιρίες και τις απαιτήσεις του εγχειρήματος και τελικά:

Σε κάθε περίπτωση, εάν πιστεύετε ότι έχετε απαντήσει πειστικά στα προηγούμενα ερωτήματα, είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε την ίδρυση της δικής σας ΚοινΣΕπ.